Als kind weet je dat je moeder ooit gaat overlijden. Tegen beter weten in dacht ik daar gewoon niet over na. Toen mijn moeder voor kerst bij ons kwam en bij het weggaan nog even snel vertelde hoe zij haar afscheid zou willen, wuifde ik dit dan ook weg: ”Ach Mutti, so weit ist es nog nicht, …. bis bald!” Toch kreeg ik enkele dagen later bericht dat mijn moeder in het ziekenhuis lag en dat het wel zeer wenselijk was dat wij naar Duitsland kwamen. Ook daar, naast haar bed, terwijl ik haar lepeltje voor lepeltje iets lekkers voerde, was ik blind voor alle tekenen van een naderend einde. Ik wilde gewoon niet inzien dat ook MIJN moeder kon overlijden, terwijl ik vaker bij familie de tekenen van een naderende einde besprak.
In het nieuwe jaar belde mijn schoonzus in tranen op. Ik moest komen, mijn moeder was stervende. Nog steeds wilde ik er niet aan. Ik zou twee dagen later nog een uitvaart tot het eind begeleiden en daarna meteen komen. Gelukkig wees mijn vriendin mij erop dat het dan misschien te laat was en ik liet de begeleiding aan mijn medewerkster over. Het was bij haar in goede handen. In allerijl pakte ik het meest noodzakelijke in, waaronder een koeling, want die hadden zij niet in Duitsland. Ik begon aan de barre tocht.
Het waaide en regende ontzettend hard, ik had slecht zicht en hoewel ik deze weg al vijfendertig jaar had gereden kon ik de ingang van ons dorp nu niet vinden. Met tranen in mijn ogen praatte ik mijzelf toe: niet dood gaan Mutti, wacht op mij…
Mijn man en mijn broer loodsten mij uiteindelijk telefonisch naar het ziekenhuis. Mijn moeder was al in coma toen ik arriveerde en reageerde nauwelijks meer. Toch mocht ik nog twee dagen en twee nachten samen met mijn broer bij haar waken. Achtenveertig intense uren vol verdriet, maar ook herinneringen, liefde, warmte en uiteindelijk overgave. Overgave van mijn moeder aan de dood en overgave van haar twee kinderen. Wij lieten haar gaan. Het was goed zo. Zij moest niet langer lijden.
De twee dagen in het ziekenhuis waren een warme deken voor mij, maar daarna moest ik hard vechten voor het afscheid wat mijn moeder toekwam. Het is in Duitsland namelijk niet gebruikelijk om thuis op te baren en ook mijn schoonzus vond het een eng idee. Maar ik wilde absoluut niet dat mijn moeder in de Leichenhallen, zoals de mortuaria daar heten, terecht zou komen. Zij moest naar huis. Gelukkig dacht mijn broer er ook zo over en wij zetten alles op alles om de bureaucratie van Duitsland daarvan te overtuigen.
Hiervoor moest ik een halve dag bellen maar uiteindelijk mocht het. De kist liet ik uit Nederland komen en alle kleinkinderen en kinderen plakten er foto’s op en maakten tekeningen. Ook plakten wij er een hart van rummikub stenen boven op met daarbinnen een foto van ons allemaal, ….de laatste straat was voor oma.
Na een gesprek met de pastor mochten wij de afscheidsviering zelf vorm geven met onze eigen woorden en rituelen. Ik had voor de papieren en het vervoer wel een plaatselijke uitvaartondernemer ingeschakeld maar verder alles in eigen hand gehouden. Ik ben nu eenmaal uitvaartbegeleidster en kon de uitvaart van mijn moeder niet aan vreemden overlaten. De uitvaartondernemer daar begreep dit gelukkig en werkte helemaal mee, net als de pastor en – naar enig tegenstribbelen – ook de begraafplaatsbeheerder.
De kleinkinderen wilden oma naar het graf dragen en laten dalen. Daar was laatstgenoemde het absoluut niet mee eens, er zouden nog eens ongelukken mee kunnen gebeuren. Gelukkig was dit niet het geval en kregen de kinderen na afloop van hem zelfs het complimentje dat hij nog nooit iemand zo zacht het graf heeft in zien gaan als oma.
Ook de Duitse uitvaartondernemer was onder de indruk. Hij zei later tegen mij: “Weet je, Gijsje, ik ken een Nederlands liedje, …iets met een steen verleggen in het water. Nou, jij hebt wel een hele rots hier verlegd in Duitsland.”
Later in het jaar mocht ik op de uitvaartbeurs, die ik in Alkmaar organiseerde, de uitvaartleider, begraafplaatsbeheerder en zelfs de pastor begroeten. Ik vroeg mij stiekem af: zou nu echt ergens in Duitsland een rivier een beetje anders stromen…?