Soms, heel soms kan je kiezen:
– Ga ik verder met het ondragelijke lijden wat mijn leven geworden is
– of kies ik voor rust? De rust van de dood…
Dat hele zieke mensen tegenwoordig door euthanasie hierin geholpen kunnen worden weten wij ondertussen. Ook weten sommigen uit pijnlijke ervaringen in de eigen omgeving dat mensen ervoor kiezen om zelf hun leven te beëindigen. Heel verdrietig omdat deze mensen (bijna) altijd eenzaam de dood ingaan. Steeds vaker ontmoet ik bij CHARON mensen, die bewust voor de dood willen kiezen en door de medische wereld niet gehoord worden. Zij zoeken dan zelf naar mogelijkheden voor een zachte dood. Gelukkig staat al enige jaren stichting De Einder deze mensen terzijde. Medewerkers van deze stichting begeleiden mensen en desgewenst hun familie in deze moeilijke tijd. Het is geen makkelijke weg, want je wordt bewust gemaakt van de impact van je keuze en het verdriet van je familie. Toch merk ik, dat, als mensen deze weg kiezen, er geen vragen meer zijn, geen onzekerheid meer is. Deze laatste weken, maanden groeien families (nog meer) naar elkaar toe. Uiteindelijk kan de familie berusten in de keuze van hun dierbare, wetende dat hij of zij niet alleen is in zijn laatste ogenblikken. Deze troost is groot, hoorde ik laatst van een dochter, die de ondersteunende hulp voor haar moeder, broer en zussen bij stichting De Einder vond. Haar moeder was een prachtige, beeldschone vrouw met twinkelende, wakkere ogen. Zij had al jarenlang lichamelijke en psychische klachten en – voor haar gevoel – had zij alles geprobeerd om zich beter te voelen. Later, toen het echt niet meer ging, vroeg zij om hulp bij het beëindigen van haar leven. Toen dit verzoek niet ingewilligd kon worden, werd haar duidelijk, dat zij het zelf moest doen. Deze vrouw was haar leven lang een zelfstandig hardwerkende singlemoeder en wilde dan ook deze laatste stap bewust zelf zetten. Zoals altijd besprak zij natuurlijk alles met haar kinderen, die – zoals zij al verwachtte – heel erg schrokken van dit besluit. Maar in de warme beslotenheid van dit gezin, ondersteund door stichting De Einder, groeiden de kinderen toe naar het afscheid. Tegen de tijd, dat ik werd gevraagd was de datum al besloten en de kinderen en hun moeder gaven aan dat zij veel zelf wilden doen. Voor mij kon het ook niet anders, want alles wat er nu moest gebeuren, moest ook zoveel mogelijk door dit gezin zelf gedaan worden. Dit zou hen helpen bij de verwerking van moeders keuze en het grote verlies. Ik was er voor de creatieve, logistieke ondersteuning; een beetje de gids bij hun afscheid.
Liefdevol brachten zij de laatste week met elkaar door. Een dochter maakte een prachtige deksel voor de organische wilgentenen mand. Moeder had besloten om op het ecologische gedeelte van de begraafplaats te worden bijgezet, helemaal zuiver terug naar de natuur. Een andere dochter verzorgde na moeders overlijden, samen met mij, haar moeder. Zo liefdevol, zo zacht. Voor de laatste keer respectvol het zo geliefde lichaam wassen, incrèmen en toedekken. Mijn hart werd er warm van. Voor de afscheidsviering maakte een kleinzoon een prachtige fotopresentatie van het leven van zijn oma. Hier zag je hoe deze vrouw van het leven genoten had, hoeveel mensen zij in haar leven geraakt had, maar ook hoe intens haar leven was geweest. Zij had wel drie levens geleefd, het was goed zo. Haar leven was klaar. Vol respect legde iedereen zich bij haar beslissing neer. Samen droegen de zoon, schoonzonen, kleinzonen en broer haar op de schouders, hoog boven alles en iedereen uit, naar haar laatste rustplaats. Een eekhorentje stak net voor ons het pad over ….
Bij het graf vertelde de zoon – toeval bestaat niet – het verhaal van de eekhoorn en de mier, die op reis ging. Hierna gaven de kinderen hun moeder nog een laatste intentie mee in haar mandje, … mee op de laatste reis. De reis die iedereen haar zo gunde. Zoals altijd word je toch verdrietig als iemand op reis gaat. En dat is goed. Iemand niet meer zien, niet meer aan kunnen raken laat je beseffen hoe veel je van diegene houdt. Gelukkig hebben deze kinderen dit nog wel honderden keren kunnen zeggen tegen hun moeder en zullen zij het nu nog honderden keren denken en voelen in hun hart. Zij hebben hun moeder in liefde laten gaan.
Kijk op onderstaande geïllustreerde versie, om te zien hoe deze column afgelopen 19 oktober 2013 in het Noord Hollands Dagblad te lezen was: