Ron belde mij dat Pauline was overleden.
Zoals altijd haastte ik mij naar de familie om hen in deze moeilijke eerste uren na het overlijden bij te staan. Het huis was gevuld met familie, die Ron en de jongens bijstond. Graag maak ik dan eerst kennis met de overledene, zodat ik in verdere gesprekken beter voel over wie wij praten. Ik ontmoette een prachtige – veel te jong overleden – vrouw, echtgenote, moeder van twee zoons, dochter, zus, tante …. en vriendin.
De vraag van iedereen was, hoe nu verder?
Aangetrokken door de serene sfeer die ik in de kamer van Pauline voelde maar ook omdat er een klein nichtje van Pauline aanwezig was, knielde ik naast Pauline neer en begon rustig te vertellen wat er de aanstaande dagen verder zou gebeuren. Er kwamen steeds meer familieleden de kamer binnen en ik vertelde hoe wij Pauline voor de laatste keer zouden gaan verzorgen, wassen, incrèmen met haar favoriete bodyolie, haar kleden, speldjes in haar haren doen en haar bedje mooi bekleden met prachtige doeken. Voor de kleinsten vertelde ik over de koeling die wij onder Paulines lichaam zouden plaatsen. Over dat dit lawaai maakt en Paulines lichaam koud zal aanvoelen, maar dat dezelfde koeling er wel voor zal zorgen dat zij Pauline nog enkele dagen konden zien en aanraken. En dat was fijn, want zo konden zij in alle rust afscheid nemen en misschien nog een tekening voor haar konden maken of een bloemetje aan haar meegeven.
Het voelde voor iedereen goed om zo uitgebreid stil te blijven staan, hier bij Pauline. De twee zusjes van haar wilden dan ook heel graag bij de laatste verzorging helpen of aanwezig zijn. Met veel liefde, onder tranen en herinneringen, verzorgden wij Pauline. Na een tijdje lag Pauline er prachtig bij, net een oosterse prinses.
Pauline zou de eerste dagen op bed blijven liggen en pas later in haar laatste huisje gelegd worden. Zo maakte de familie kleine stapjes naar het afscheid. Ik vertelde dat het goed zou zijn om Pauline´s gezicht en handen elke dag in te crèmen. Dat is goed voor de huid van de overledene, omdat de koeling vocht onttrekt aan de huid. Dat is ook goed voor de nabestaanden om zo langzaam afscheid te kunnen nemen van het lichaam van de dierbare.
De volgende dag vertelde het jongste nichtje van Pauline dat zij haar tante had ingecrèmed. Zonder angst of anderzijds gehinderd had zij samen met haar moeder en andere tante de handen van Pauline ingecrèmed. Mijn hart maakte een sprongetje: de eerlijke en uitgebreide uitleg van de dag ervoor had een deur geopend. Er was geen angst meer voor het lichaam van de overledene, maar er was liefde die tastbaar over de dood heen werd geuit.
Ik probeer altijd om familie en genodigden bij de afscheidsviering te betrekken om zo een band met elkaar te scheppen tijdens deze belangrijke dagen. Samen iets afsluiten en ruimte maken voor iets nieuws. Pauline was een kleurrijke, warme vrouw. Daarom opperde ik om iedereen in de tekst van de rouwkaart te vragen om een kaars naar de afscheidsviering mee te nemen. Om daarmee Pauline samen in het licht te zetten. Nadat eerst Roger en Lucas hun kaars aan hadden gestoken, gaven zij met hun kaars het licht en de warmte van Pauline door aan alle aanwezigen.