Vrijwel meteen nadat Hans de vernietigende uitslag bij de dokter had gekregen maakte hij met Ans bij mij een afspraak voor een voorgesprek. Dapper, want voor de zieke vertegenwoordig ik toch wel een beetje zijn voorland, de dood… Ik benoem het ook altijd naar de mensen toe. Ans en Hans waren er nuchter onder: wij moeten het regelen, dus dan maar het liefst bij jou.
Zij bleken de vroegere buren van mijn schoonouders te zijn. Mijn man Rick was met hun kinderen opgegroeid. Dit alleen al gaf een vertrouwd gevoel. Zo begonnen wij het gesprek met herinneringen aan vroeger. En bleek dat zij een eenvoudig afscheid wensten. De meest warme en vertrouwde plek is dan thuis. Ans moest er nog even aan wennen, maar had toen al gauw voor ogen hoe het eruit zou zien. Vreemd misschien dat je dan al weet waar het laatste huisje, de kist van je man, in de woonkamer zou komen te staan. Hans ging helemaal mee met Ans, ook hij wilde het liefst dat alleen zijn kinderen en kleinkinderen bij het afscheid zouden zijn.
Mijn auto voor vervoer leek hem helemaal prima; dan kon één van de kinderen rijden en Ans naast hem zitten. Niet dat opzichtige van een rouwauto. Ik vind het altijd bijzonder om te zien hoe een familie in een gesprek zo helemaal hun eigen invulling geeft aan het afscheid. Wat de één prachtig vindt, bijvoorbeeld de witte Lincoln van Pim Fortuyn, spreekt een andere helemaal niet aan en kiest voor zijn eigen stationwagen. Door geduldig met veel tijd en aandacht naar de familie te luisteren ontwikkelt het afscheid zich helemaal in de sfeer van de persoon en zijn familie.
Krap drie maanden later belde Ans mij op: Hans was overleden. Ik haastte mij naar de familie. Dit is altijd een heel bijzonder ogenblik. Je komt als vreemde in een gezin en het is fijn als je dan hun vertrouwen voelt, zodat je hen zo goed mogelijk kan begeleiden. Bij deze familie hoefde ik het vertrouwen niet meer te winnen, maar werd ik overspoeld met herinneringen. De kinderen begroetten mij met hun herinneringen aan vroeger, met wie van de broers of zussen van mijn man zij gespeeld hadden, hoe gezellig het allemaal was. Ik moest mij haast een weg banen naar Hans, die daar heel stil en ontspannen in zijn bed lag. Het sterven was zo bijzonder geweest, vertelde Ans. Alle kinderen en kleinkinderen waren erbij toen Hans stierf. Hij kon in alle rust loslaten. Zijn gezin was bij hem. Axel, de jongste zoon van Hans, zat naast zijn vader en aaide hem over zijn hoofd. Hij was ontredderd. Al weet je dat je vader gaat sterven, je kan het je van te voren toch niet voorstellen. Op mijn vraag of iemand wilde helpen, bedacht Axel zich geen twee keer. Natuurlijk zou hij zijn vader voor het laatst verzorgen en kleden. Pas later vertelde hij mij dat hij twee weken geleden nog niet had kunnen denken dat hij zou helpen. En toch gebeurde het; Axel verzorgde Hans liefdevol samen met zijn moeder en mij. Net zo liefdevol als de steun van Angelique en Ageeth, waardoor de familie Hans de laatste weken thuis had kunnen verzorgen. Later legden wij Hans in de rieten mand waar hij de laatste dagen thuis in de woonkamer zou blijven…. Heel gewoon, heel dichtbij.
De afscheidsviering enkele dagen later in de woonkamer was ontroerend. Kinderen en kleinkinderen hadden hun mooiste kleding aan en zaten in een kring rondom Hans. Wie dat wilde, deelde zijn herinneringen aan vader, opa en echtgenoot. Bij het lied van Ramses Shaffy zongen wij eerst zacht, later wat krachtiger mee: ‘zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder’… Want wat is het leven meer dan hoge toppen en diepe dalen. Samen zingen, samen huilen, samen lachen. Samen doorleefden zij hier heel intens het ogenblik waar niets meer telt, alleen het samenzijn met je dierbaren.
Na het afscheid reed Carlo samen met zijn moeder heel zacht en zorgvuldig vader in mijn auto naar de begraafplaats. Samen droegen kinderen en kleinkinderen Hans naar zijn laatste rustplaats, waar dominee Annerien de zegen gaf en met ons bad. De cirkel was rond, iedereen had alles gedaan, alles gezegd. Het is goed zo, zei Ans. Omringd door haar kinderen en kleinkinderen keerden zij terug naar hun huis waar schoondochter Claasje in korte tijd de prachtigste hapjes op tafel toverde. Iedereen schoot in zijn vrijetijdskleding, er klonk een toost op het leven van Hans. En tot het ondergaan van de zon haalden zij met elkaar herinneringen op aan Hans, geliefde vader, opa en liefste lief van Ans.
Ik verliet een verdrietig maar voldaan gezin.
Kijk op onderstaande link om de geïllustreerde versie te zien van de column, zoals hij op 16 juli 2011 in het Noord Hollands Dagblad te lezen was:
