Afgelopen jaar gaf ik een lezing voor Humanitas. Truus was één van de aanwezige vrijwilligers. Zij was destijds bijna jubelend thuis gekomen. Jaap werd bijna nieuwsgierig naar alle mogelijkheden die er tegenwoordig bij een uitvaart zijn. Dat zij nu alwéér bij mij kwam had niemand verwacht. Nu was de stemming wat minder vrolijk. Bij Truus was namelijk een agressieve hersentumor ontdekt. De eindstreep van haar leven kwam in zicht. Ik verbaasde mij hoe stoer en dapper Truus hier mee bezig was. Zij wist precies hoe zij haar afscheid wilde. Enkele foto’s van avondvieringen in crematorium Schagerkogge hadden heel veel indruk op haar gemaakt. Buiten fakkels en binnen heel veel kaarsen rondom de baar, dat leek haar wel wat. Zij wilde zeker niet het geijkte afscheid. Nee, haar afscheid zou een feest worden, een feest voor het leven. Het leven van Truus, maar ook het leven van iedereen en voor iedereen, die deel had gehad aan haar leven. Op een feest toost je natuurlijk en ook dat wilde Truus. Tijdens het thuis royaal opgezette afscheid zou iedere gast een glas ontvangen, voordat hij of zij bij Truus zouden toosten op het leven.
Dat dit mooi geënsceneerde afscheid al enkele weken later zou plaats vinden, had niemand verwacht. Wij mensen denken toch ook in dit soort moeilijke ogenblikken dat een wonder dichtbij is. Of dat het nog wel heel lang zal duren, voordat de dierbare aan zijn eeuwige reis begint. Nog een keer had ik een fijn gesprek thuis bij Truus en Jaap, om de situatie daar te bekijken. Ook dochter Tanja was aanwezig. Ik vond het prachtig gevonden van Truus om het hele trappenhuis van hun appartementengebouw bij het afscheid te betrekken. Zo zouden de vele familieleden en vrienden zich makkelijk kunnen verspreiden en zou het in de woonkamer bij Truus – waar de familie de condoleance in ontvangst zou nemen – niet te druk worden.
Het zou Truus niet zijn, als zij niet de laatste keuze van haar leven in eigen hand zou houden: wanneer zal ik sterven? Maandagavond wilde zij afscheid nemen van het leven. In het bijzijn van haar gezin verliet zij het leven, waar zij zo van hield… Het telefoontje van overlijden komt ook bij mij altijd heftig binnen. Zeker als ik de overledene en de familie al heb ontmoet. Ik spoedde mij naar Truus en Jaap. Jaap was verdrietig, maar toch wel opgelucht dat zij niet meer hoefde te lijden. Truus lag op bed, duidelijk tevreden. ‘Hoe kan je er zo tevreden bij liggen, bijna met een smile, als het leven zo mooi is’, schoot het door mij heen. Maar ik kan niet bedenken hoeveel Truus heeft moeten doorstaan, hoe moeilijk de keuze was om alles en iedereen te verlaten. Ik moest het begrijpen! Samen met dochter Tanja verzorgde ik Truus en legden wij haar in de rieten mand, zoals Truus het graag wilde. Truus lag er koninklijk bij. Zij straalde veel serene rust uit. Het gezin kwam bij een kopje koffie tot rust. Wij bespraken hoe tijdens de aanstaande dagen het afscheid precies ingevuld moest worden. Ondanks de strakke regie van Truus viel er nog veel te regelen. Bij de muziekkeuze werden de kinderen toch even opstandig. Dit ene liedje … hmmm, dat zei hen niets. Wij praatten er over en ik kwam er achter, dat Truus eigenlijk geen uitgesproken muziekkeuze had. Dat zij dit liedje waarschijnlijk had gekozen, omdat zij het gehoord had en het haar een mooi afscheidsliedje leek. Ik vertelde het gezin, dat de wens van de overledene natuurlijk te allen tijde leidend bij een afscheid was, maar dat de inspraak van de familie ook heel belangrijk was. Zij moesten immers verder met hun leven en een goed afscheid helpt daarbij. Betrokken zijn bij het afscheid en zelf de regie hebben, zich niet laten leiden door wat de buren denken of zoals het altijd gedaan werd, vind ik heel belangrijk. Luister goed naar je hart, wat wil je eigenlijk zelf? Wat voelt goed? Er waren toch wel enkele liederen, waar Jaap met zijn Truus fijne herinneringen aan hadden? Laat dit nu juist de liederen zijn die heel mooi in het afscheid van Truus pasten. Die hun liefde juist onderstreepten.
Tijdens de condoleanceavond was het best wel druk, maar door het prachtige idee van Truus om het trappenhuis helemaal te gebruiken was het goed te doen. Ontspannen stonden Jaap, kinderen en kleinkinderen in de woonkamer bij Truus en ontvingen de condoleances. Bij het zien van de serene lach van Truus durfden aanwezigen haar zelfs aan te raken voor een laatste groet. Niet ver weg, staande op ‘gepaste’ afstand, maar toch dichtbij, zoals zij ook bij leven dicht naast Truus hadden gestaan. Ik zag, dat de gasten (eenmaal boven in gesprek) ook ontspanden. En dat zij Truus zagen, zoals zij was: gewoon Truus. Niet iemand voor wie je nu bang zou moeten zijn, of die eng was … Truus was nog steeds Truus. Zacht had zij haar familie en vrienden bijna aan de hand genomen om de dood een beetje dichterbij te brengen. En Jaap …. die liet haar los met heel veel liefde ….