Enkele weken geleden kwam ik in gesprek met Hansje.
Zij was ongeneeslijk ziek en zou
voor euthanasie kiezen. Ik vind dit altijd een moeilijke, maar ook dappere beslissing. Je blijft immers baas over je eigen leven. Hansje vertelde, dat zij een mooi leven had met lieve dochter Babette, fijne schoonzoon Arjan en twee prachtige kleinkinderen, Rosa en Raúl. Rosa en Raúl hadden vanaf hun babytijd elke week bij oma gelogeerd en waren dus heel verweven met oma. Hansje had prachtige vrienden en een warme familie om zich heen. Het hele huis van Hansje straalde vrolijkheid uit. Een rozerode bank, roze vloerbedekking, turquoise kussentjes, roze ruimtedelers en een gekke koekoeksklok – wat zeg ik, kippenklok – vielen meteen op en maakten me vrolijk. Hansje praatte vrij uit over de keuzes rondom haar afscheid. Zij koos voor cremeren. Voor het informele afscheid – zoals zij het voor ogen had – leek de woonkamer van het crematorium in Heerhugowaard haar wel geschikt. In de loop van het gesprek opperde ik, dat het misschien ook mooi zou zijn om hier thuis het afscheid plaats te laten vinden. Dit huis straalde zoveel liefde en warmte uit. Hoe fijn zou het zijn voor familie en vrienden en vooral de kleinkinderen om in de eigen omgeving van Hansje samen te komen en herinneringen te delen. Hansje werd bij het idee heel blij, want ach, voor Hansje hoefden er geen sprekers afwisselend met muziek te zijn. Te stijf; gewoon een warm samenzijn met een kopje koffie en taart, dat leek haar wel wat. Ook Babette ontspande. Zij vond het fijn om thuis, bij haar moeder, vrienden en familie te ontvangen en vanuit dit huis haar moeder naar het crematorium te begeleiden.
Bijna koos Hansje nog voor een met stof beklede turquoise kist met vlinders en knalroze bloemen. Maar ze bedacht zich heel snel. Kleindochter Rosa zou de voorkant van haar rouwkaart tekenen, hoe mooi zou het dan zijn, als Rosa ook een blankhouten kist zou beschilderen? En wie weet, zouden alle gasten ook een laatste groet of tekening voor Hansje op de kist willen tekenen of schilderen. Hansje overleed een week later. Eigenwijs als zij was had zij al haar kleren aangetrokken voor de dokter kwam, zodat niemand er nog werk van had. Het was goed zo. Deze dappere dame had tot het laatst de regie in eigen handen gehouden. Samen met Babette en zus Meta tilden wij Hansje op en legden haar zacht in haar laatste huisje, de toen nog maagdelijke blank-houten kist. De volgende dag schilderden Raúl en Rosa prachtige engeltjes op de deksel. In de dagen die volgden lagen de schildersspullen naast Hansje en wie wilde, mocht een laatste groet, lieve woorden of een mooie tekening voor Hansje op het blanke hout schilderen. De kist ging bijna op in het interieur, zo kleurrijk en vrolijk werd dit laatste huisje van Hansje. En niet alleen de kist werd kleurrijk en vrolijk, maar ook vrienden en familie. Het had iets bevrijdends om zo dicht bij – met Hansje erin – een “heilig huisje” te beschilderen.
Babette had voor de dag van het afscheid een tent gehuurd met steigerhouten zitjes. Best wel spannend, want de herfst had al zijn intree gedaan. Gelukkig bleef het droog op de dag van afscheid en kwam zelfs de zon nog even kijken. De gasten druppelden binnen en Babette begroette hen. Sommigen gingen meteen naar Hansje toe om afscheid te nemen, maar ook om iets moois op haar laatste huisje te schrijven. Gasten namen koffie en een heerlijk stukje taart, net zoals het altijd bij Hansje gewoonte was, lekker eten, drinken en met elkaar praten. Natuurlijk werden er herinneringen gedeeld en raakten de gasten niet uitgepraat over de doorlopende presentatie, die Arjan op de laptop had gemaakt, met foto’s uit het leven van Hansje. De kinderen hadden het ook naar hun zin. Ze hoefden niet een uur stil te zitten; er was limonade, taart en uiteindelijk kwam Raúl zelfs met een groot blik chippies. Na een klein uurtje nam broer Jan Bas het woord en vertelde mooie anekdotes over zijn zus Hansje, natuurlijk met een lach en een traan. Want afscheid nemen van zo’n fijne zus, dat doet pijn en dan mag je huilen.
Dit lichtvoetige afscheid van Hansje eindigde met het uitdragen door haar familie onder de klanken van een New Orleans Jazzbandje. De mannen zetten Hansje in mijn auto, die geheel in stijl met roze doeken was bekleed en toeterend verliet ik samen met Babette de buurt, waar Hansje zo veel jaren had geleefd. Later hoorden wij dat Raúl zich omdraaide en zei: “Zo, wie gaat er mee voetballen?”
Rosa had het wel moeilijk. Zij was ook wat ouder en dan besef je goed, dat je oma, je maatje, die je al je hele leven lang kent, echt niet meer terugkomt. Natuurlijk besefte Raúl dit ook, maar jongere kinderen gaan eerder over tot de orde van de dag. Zij hebben ook hun moeilijke ogenblikken, maar ik ben ervan overtuigd, dat zowel Raúl als Rosa het overlijden van hun oma een plek in hun leven kunnen geven. Babette en Arjan hebben hun kinderen liefdevol begeleid en betrokken bij het sterven en afscheid nemen van Hansje. Het leven zal dit gezin weer opnemen, al zullen zij nog vaak terug denken aan de mooie tijd met hun lieve oma, schoonmoeder en moeder Hansje.