Vanochtend werd ik wakker met een droom:
“Ik was in het crematorium van Schagen voor de crematie van ons kindje Ferry. Een beetje in paniek liep ik het kantoor in, waar Dorien, een goede vriendin, manager is. Vertwijfeld vertelde ik haar, dat ik helemaal geen mandje had en ik wilde hem zo graag in een mandje met mooie doeken leggen. Dorien toverde een mandje naar boven maar zij vertelde, dat dit afscheid helemaal niet in haar planning stond. Steeds verdrietiger wilde ik met het lintenritueel ons met Ferry verbinden. Ook nu was Dorien de reddende engel en gaf mij inpakkoord, waar wij plechtig vier stukjes afknipten. Nadat ik deze in een knoop verbonden had, legde ik de koordjes zacht in de knuistjes van ons kindje. Nu waren wij, de twee overleden oma’s, Rick, ik en Ferry voor eeuwig met elkaar verbonden.”
Na het ontwaken dacht ik: hebben wij het dan niet goed gedaan, vijfendertig jaar geleden? Wij hebben alles gedaan zoals het toen voelde: zelf verzorgd, in het kistje gelegd. Mandjes waren er toen nog niet. Cremeren was toen nog niet zo bekend als nu, dus kwam Ferry in het graf van mijn schoonouders te liggen, op de schoot van opa en heeft oma hem later toegedekt. Het mooie lintenritueel heb ik pas twintig jaar later bedacht.
Bij mijn begeleidingen ontmoet ik af en toe mensen, die het jammer vinden, dat zij bij het overlijden van hun geliefde geen mand gekozen hebben, het lintenritueel niet hadden gedaan of andere dingen, die onmogelijk zijn. Maar pas als je de keuzes kent, kan je kiezen, vertel ik dan. Een afscheid kan je nooit over doen, maar je kan wel een symboliek en een ritueel vinden, wat je rust geeft. Ik herinner mij Jet, onze vriendin in Spanje, die twintig jaar na het verlies van haar kindje en lief nog het overlijden niet verwerkt had. Ik deed toen het lintenritueel, met de foto’s van beiden, bovenop een klif. Na het doen van dit ritueel had zij vrede, zij voelde zich meer dan ooit verbonden met haar zoontje Robin en de liefde van haar leven. Als houvast had zij de twee lintjes, die nu naast de foto’s liggen. Op bijzondere dagen draagt zij de linten als armbandje, om extra dicht bij hen te zijn. Het is goed zo.
Als je door een ritueel te doen je frustratie of negatieve gevoelens los kan laten, zal het je rust geven en kan je eindelijk het grote verlies verwerken.