Het afgelopen jaar eindigde voor mij treurig. De dag voor kerst moesten wij afscheid nemen van Ans.
Ans, mijn lieve schoonzus, die meer aan anderen dacht dan aan zichzelf. Toen bij Ans tweeëneenhalf jaar geleden kanker werd geconstateerd wilde ze niemand tot last zijn. Tot het allerlaatst bleef zij op de been en ontving zij mensen. Zij verbaasde zich over de niet aflatende stroom kaarten, bloemen, kaarsen, cadeaus.
“Maar hoe kan het ook anders, Ans”, probeerde ik haar te vertellen, “wat je zaait dat ga je oogsten.” Ze lachte lief en bescheiden en kwam weer ter zake, het bespreken van haar laatste afscheid. Ton, mijn zwager wilde Ans graag in hun camper naar het crematorium brengen. Wie een camper kent, weet, dat de deurtjes smal en de ramen klein zijn. Toch lukte het, al was het maatwerk. Ans had voor de prachtige Petronella-kist gekozen en Radboud Spruit, de maker van de kist, maakte hem precies zo laag, dat hij net door het zijraam van de camper paste.
Tijdens het afscheid gaven de kleinkinderen het licht en de warmte van oma door aan iedereen, zodat oma helemaal in het licht kwam te staan. De liefde en warmte die Ans in haar leven gezaaid had, werd nu rijkelijk aan haar terug gegeven. Wij dimden de lichten in de zaal en er ontstond een sprookjesachtige sfeer. Hier, naast Ans, vertelde ik aan de kleinkinderen het sprookje van zaaien en oogsten. Zij zaten voor mij op zachte kussens en luisterden aandachtig. Ook bij hen had Ans gezaaid en zo lazen zij na het sprookje hun eigen lieve gedachten uit de wenspot voor. Op Ans haar laatste verjaardag had ze van de kleinkinderen een glazen pot gekregen met 365 door hen zelf geschreven wensen. Elke dag mocht Ans een briefje pakken en deze hielpen haar dan de soms moeilijke dagen door. Als zij te zwak was, las Ton het briefje voor. Kleinzoon Jonas was tijdens het afscheid ontroostbaar; hij huilde en huilde. In andere culturen heb je de klaagvrouwen, wij hadden Jonas. Hij deed, wat wij allemaal wel wilden doen: huilen totdat onze tranen Ans weer terug zouden toveren, zoals in een sprookje. Maar dit was geen sprookje. .. dit was de dag van nooit meer.
Wel was er mooie muziek, die Ans zelf had uitgezocht. Waar zij echter niets van wist, was een live-optreden van Maartje de Lint en zelfs een duet van haar met pastor Nico. Het idee was pas na het overlijden van Ans ontstaan. Zo bleef er ondanks de bijna sluitende regie van Ans toch nog enige inbreng van de familie. Ans wilde graag als laatste zelf de finale Parlando uitspreken; het laatste door muziek begeleide gesproken woord. Zij had de finale Parlando tien jaar geleden bij de opening van mijn uitvaartbedrijf gehoord en het had haar zo geraakt, dat zij het ook zo wilde doen, als troost voor alle lieve mensen die haar in haar leven hebben begeleid. Zo ver is het jammer genoeg niet meer gekomen, ze werd te zwak. Maar gelukkig had Ans haar laatste woorden wel opgeschreven, dus wij wilden er zeker iets mee doen. En zo heeft Ton de tekst van Ans aan hun dochter voorgelezen en heeft zij de woorden van haar moeder opgeschreven. De zinnen die zo ontstonden, werden gefilmd met op de achtergrond de andante uit een symfonie van Mozart. Tijdens het ontstaan van die zinnen op het scherm was Ans nog even heel dicht bij ons : je hoorde het haar bijna zelf uitspreken.
Toen iedereen afscheid nam, liet ik Ton, kinderen en kleinkinderen even tot rust komen in de familiekamer. Dat dit afscheid ook mij raakte, merkte ik toen goede vriendin Hanneke, een hand op mijn schouder legde en een lieve blik met mij wisselde. Terwijl mijn hart huilde, vulden mijn ogen zich met tranen. Helemaal toen Rick, mijn man, mij wilde troosten en zelf ook in huilen uitbarstte. Er was geen houden meer aan, wij huilden tranen met tuiten. Dit kon niet. Ik moest Ton, de kinderen en kleinkinderen nog bij hun laatste afscheid in de ovenruimte begeleiden en daar hadden zij niets aan een snotterende schoonzus. Met een glas water hervatte ik mij gelukkig snel en kon ik MIJN familie begeleiden bij hun laatste afscheid van Ans.
Het was goed zo, het kon niet anders, zo beseften wij. Ans was te vroeg gestorven, dat zeker, maar zij had haar leven geleefd, veel mensen gelukkig gemaakt en wij, wij hebben haar het mooiste afscheid gegeven, dat deze bijzondere vrouw verdiend had: het afscheid waarvoor Ans al tijdens haar leven de zaadjes gezaaid had. Een afscheid met heel veel liefde, warmte en betrokkenheid.
Zo helemaal Ans…
